İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKLI NEDEN İLE İŞÇİ TARAFINDAN FESHİ

(4857 Sayılı İş Kanunu Madde 24)

4857 Sayılı İş Kanununda bazı hallerin mevcut olması halinde işçiye iş akdini haklı nedenle derhal feshetme hakkı verilmiştir. 4857 Sayılı İş Kanunun 24. Maddesinde;

“MADDE 24.- Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”

Denilmiştir. Kanun koyucu tarafından  “II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri”

Denilmiş, fesih sebepleri genişletilmiş; kanunda sayılan hallerle sınırlı kalmamıştır. İş akdini haklı nedene dayanarak fesheden ve fesih sebebini ispatlayan işçi kıdem tazminatı hakkına hak kazanacaktır. Ancak ihbar tazminatı alamayacaktır. Ayrıca hak kazanmış ve ödenmemişse Ücret, Fazla Mesai, Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ve Yıllık İzin Alacağı gibi alacak kalemlerinin ödenmesini de talep edebilecektir.

  • FESİH BİLDİRİMİ NASIL YAPILMALIDIR?

İşçi tarafından gerçekleştirilecek fesih bildirimi yazılı olarak gerçekleştirilebileceği gibi sözlü olarak da gerçekleştirilebilir. Ancak yargılama sürecinde ispat kolaylığı açısından yazılı gerçekleştirilmesi daha avantajlı olacaktır. Noter aracılığıyla ihtarname keşide edilmesi ispata en elverişli yöntemdir. İşçi fesih bildiriminde dayandığı haklı sebepleri belirtmelidir.

İş akdinin haklı nedene dayanarak derhal fesheden işçinin, işverene ihbar veya bekleme süresi vermesi gerekmemektedir. Fesih bildirimin gerçekleştirilmesiyle işçinin bir daha işe gitmemesi gerekmektedir. Örneğin; iş akdini haklı nedene dayanarak noter aracılığıyla derhal fesheden işçi ihtarnamenin düzenlendiği tarihten itibaren işe gitmemelidir.

  • İŞ AKDİNİ HAKLI NEDENLE FESHEDEN İŞÇİ İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİR Mİ?

İş akdini fesheden işçi işsizlik maaşı alabilir mi? Uygulamada SGK işten çıkış bildirgelerinin işverenler tarafından düzenlenmesi nedeniyle çoğunlukla iş akdini haklı nedenle fesheden işçi işsizlik maaşı alamamaktadır. Ancak son 3 yılda en az 600 gün prim ödemesi bulunan ve son 120 günde kesintisiz olarak primi ödenen işçi; arabuluculuk aşamasında kıdem tazminatı ödenmesi yönünde anlaşma gerçekleşirse veya mahkeme ilamı ile haklılığı tespit edilirse işsizlik maaşına hak kazanacaktır.

  • İşçinin Haklı Nedene Dayanarak Derhal Fesih Hakkını Kullanabileceği Nedenlere Örnek Vermek Gerekirse;

Her somut olay kendi içerisinde değerlendirilmekle birlikte işçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanabileceği bir takım örnekler vereceğiz. Örnek olarak;

  • Fazla Mesai, Ulusal Bayram ve Genel Tatil, Hafta Tatili Ücretlerinin ödenmemesi
  • Yıllık 270 Saatten Fazla Fazla Mesai Yaptırılması
  • Mobbing Uygulanması
  • Ücretlerin zamanında ödenmemesi ve eksik ödenmesi
  • Sigorta primlerinin eksik ödenmesi, ücretin gerçeğe aykırı gösterilmesi
  • İşveren tarafından yıllık iznin parçalı kullandırılması veya yıllık izinlerin kullandırılmaması
  • Eşit davranma ilkesine aykırı davranılması
  • İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmaması
  • İşçi aleyhine çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması

Hallerinde işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Ancak belirtmek gerekir ki bu sebeplerin varlığı nedeniyle iş akdini haklı nedenle feshetmeden bir Avukattan hukuki yardım almanız somut olayın değerlendirilmesi ve hak kaybı yaşanmaması açısından önem arz etmektedir.